Đông trùng hạ thảo là một bài thuốc quý lâu đời của Đông y, được mệnh danh là “vàng mềm” của Tây Tạng. Sự quý hiếm cũng như tác dụng của nó đặc biệt thế nào mới có thể trở thành “biệt dược tiền tỷ” trong vô vàn các loại dược liệu Đông y?

Đông Trùng Hạ Thảo Là Gì?

Đông trùng hạ thảo là một loại dược liệu quý hiếm trong Đông Y, nổi bật với nhiều lợi ích sức khỏe. Đây là một loại nấm có tên khoa học là *Ophiocordyceps*, ký sinh trên ấu trùng của bướm thuộc chi *Thitarodes*. Nấm này chủ yếu phân bố ở các vùng cao nguyên châu Á, đặc biệt ở những khu vực có độ cao từ 4.000 đến 5.000 mét so với mực nước biển như Tây Tạng và Tứ Xuyên.

Trong mùa đông, nấm bắt đầu ký sinh vào sâu non khi chúng đã chui xuống đất để trú đông. Nấm sử dụng hết chất dinh dưỡng trong cơ thể sâu để sinh trưởng, dẫn đến cái chết của sâu non. Đến mùa hè, nấm phát triển thành những sợi như cỏ từ xác sâu, hình thành dạng cây và phát tán bào tử. Đây chính là đông trùng hạ thảo mà chúng ta biết đến.

Phân Loại Đông Trùng Hạ Thảo

Đông trùng hạ thảo tự nhiên 

Đông trùng hạ thảo tự nhiên là loại dược liệu quý hiếm và có giá trị nhất trong các loại đông trùng hạ thảo hiện nay. Loại nấm này chỉ xuất hiện ở những vùng có địa hình khắc nghiệt, như các cao nguyên ở Tây Tạng và Tứ Xuyên. Đông trùng hạ thảo tự nhiên được hình thành từ sự kết hợp của nấm *Ophiocordyceps sinensis* ký sinh trên ấu trùng bướm *Thitarodes*. Đây là loại nấm có dược tính và hàm lượng dưỡng chất cao nhất, với giá trị mỗi ký có thể lên đến hàng tỷ đồng. Tuy nhiên, do sự ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu, đông trùng hạ thảo tự nhiên đang ngày càng trở nên khan hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng.

Đông trùng hạ thảo nhân tạo  

Trước sự khan hiếm và giá thành cao của đông trùng hạ thảo tự nhiên, việc nuôi cấy đông trùng hạ thảo nhân tạo trong phòng thí nghiệm đã được phát triển thành công. Tại Việt Nam, việc nuôi trồng đông trùng hạ thảo nhân tạo đã đạt được những thành tựu đáng kể.

Đông trùng hạ thảo nhân tạo được sản xuất từ nấm *Cordyceps militaris*, loại nấm này có dược tính xếp sau *Ophiocordyceps sinensis*. Nấm được nuôi cấy trên cơ chất phù hợp và ký sinh trên nhộng tằm để phát triển thành sợi nấm. Quy trình nuôi cấy yêu cầu điều kiện nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng chính xác để đảm bảo chất lượng.

Mặc dù được nuôi cấy nhân tạo, đông trùng hạ thảo nhân tạo vẫn duy trì được hàm lượng dưỡng chất và dược tính quý giá. Sự phát triển này đã giải quyết vấn đề về nguồn cung và giảm giá thành, giúp nhiều người tiếp cận và sử dụng loại dược liệu quý giá này để chăm sóc sức khỏe.

Các Chế Phẩm Từ Đông Trùng Hạ Thảo

Dạng tươi  

Đông trùng hạ thảo tươi được xử lý vệ sinh và đóng gói nguyên sợi, có thời gian sử dụng khoảng 14 ngày. Để bảo quản lâu dài và tránh hư hỏng, cần lưu trữ trong hộp chuyên dụng hoặc lọ thủy tinh, để trong ngăn mát tủ lạnh hoặc vận chuyển bằng xe có ngăn lạnh.

Dạng sấy khô  

Đông trùng hạ thảo sấy khô có hai phương pháp phổ biến là sấy nhiệt và sấy lạnh. Sấy nhiệt thường ở nhiệt độ khoảng 40 - 60°C, giúp bảo toàn hàm lượng dinh dưỡng. Trong khi đó, sấy lạnh, với nhiệt độ từ 10 - 30°C, giúp giữ nguyên mùi vị và cấu trúc vật lý của nấm so với sấy nhiệt.

Dạng sấy thăng hoa  

Sấy thăng hoa là công nghệ sấy khô tiên tiến nhất, giữ nguyên hàm lượng dinh dưỡng của đông trùng hạ thảo. Quy trình bắt đầu bằng việc cấp đông nhanh dưới 0°C, sau đó áp suất chân không và nhiệt độ được điều chỉnh để loại bỏ 90% lượng nước. Cuối cùng, nhiệt độ được tăng lên để bay hơi lượng nước còn lại, giữ cho sản phẩm có độ ẩm chỉ 1 - 4%. Phương pháp này bảo toàn hơn 90% giá trị dinh dưỡng, duy trì hình dạng, màu sắc và mùi vị của đông trùng hạ thảo.

Dạng viên nang

Viên nang đông trùng hạ thảo là dạng chế phẩm tiện lợi, được chiết xuất từ đông trùng hạ thảo nguyên sợi, trải qua quá trình sấy khô và nghiền nhỏ. Viên nang có thể được kết hợp với các dược liệu khác trước khi đóng gói. Có nhiều loại viên nang khác nhau như viên nén, viên cứng, viên mềm, mỗi loại có thời gian hấp thụ và hiệu quả khác nhau.

Dạng nước

Sản phẩm đông trùng hạ thảo dạng nước thường có hàm lượng đông trùng hạ thảo cao, kết hợp với các thảo dược bổ trợ như đẳng sâm, nam dương sâm, chùm ngây để tăng cường sức khỏe. Nước đông trùng hạ thảo có thời gian sử dụng lâu, hấp thu nhanh và thuận tiện cho việc kiểm soát liều dùng hàng ngày.

Dạng bột

Bột đông trùng hạ thảo là lựa chọn phổ biến, có thể dùng để uống hoặc làm gia vị cho các món ăn. Bột này trải qua quá trình sấy khô và nghiền nhuyễn, có thể sử dụng trực tiếp hoặc pha với nước trái cây để tăng thêm hương vị thơm ngon. Ngoài ra, bột đông trùng hạ thảo còn được sử dụng để đắp mặt nạ dưỡng da.

Trên đây là những thông tin cơ bản về đông trùng hạ thảo, hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về loại dược liệu quý giá này. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào hoặc có thêm thông tin về đông trùng hạ thảo, xin vui lòng liên hệ trực tiếp qua Fanpage của Thiên Hương Phát để được tư vấn thêm.